آشغال گیری ( Screening ) و دانه گیر ( Grit Chamber )

تصفیه فیزیکی فاضلاب

روش های تصفیه ای که در آن ها از نیروهای فیزیکی برای زدایش مواد آلاینده فاضلاب استفاده می شود به واحد عملیات فیزیکی معروف می باشند ، که نمونه هایی از آن ها شامل : آشغالگیری ، اندازه گیری جریان ، دانه گیری ، اختلاط ، ته نشینی ، فلوکولاسیون و انتقال گاز می باشد .

 

1- آشغال گیری ( Screening )

اولین مرحله از تصفیه فاضلاب ، خذف ذرات درشت مواد شناور یا معلق توسط آشغال گیر درشت می باشد . در اکثر تصفیه خانه های فاضلاب این عمل از طریق میله های موازی مایل که با فاصله های معینی در یک کانال قرار گرفته اند صورت می گیرد ، این وسیله بنام آشغال گیر میله ای ( Racks or Bar Screen ) معروف است . این واحد برای جداسازی آشغال و قطعات درشت موجود در فاضلاب ورودی بکار می رود و سبب محافظت از دستگاه های دیگر در سیستم تصفیه مانند پمپ ها ، شیر آلات ، لوله ها ، پروانه ها و ... می شود .

آشغالگیر ها را از نظر فواصل میله ها به دو دسته :
الف ) آشغالگیر های درشت یا دهانه فراخ ( Coarse Screens )
ب ) آشغالگیر های ریز یا دهانه تنگ ( Fine Screens ) تقسیم می نمایند . آشغال گیر های درشت اصولاً بصورت میله ای ( Bar or Racks ) درست می شوند .

از لحاظ کاربرد نیز آشغالگیر ها را به دو نوع دستی و مکانیکی تقسیم می کنند . آشغال گیرهای دستی برای تصفیه خانه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد . شیب میله های آن برای دبی های 1:1 و برای دبی های زیاد بعلت بزرگ شدن کانال فاضلاب 1:2 تا 1:3 می باشد . طول میله های این آشغال گیر نباید از 2 متر بیشتر گردد .
برای تصفیه خانه های بزرگ به علت زیاد بودن حجم آشغال و مشکلات نیروی انسانی و احتمال آلودگی محیط از آشغال گیر های مکانیکی استفاده می شود .

اشغال گیر مکانیکی درشت :
در این قسمت کلیه مواد جامد موجود در شبکه فاضلاب در پشت شبکه جمع آوری و توسط آشغالگیر مکانیکی به سبد مربوطه منتقل می گردد . عملکرد آشغال گیر مکانیکی به وسیله تایمر قابل تنظیم صورت می گیرد .
در صورتی که سطح مایع از یک حد بخصوص بیشتر شود کلیه سطح بالا ( LSH ) فعال شده و علاوه بر روشن شدن ، موتور آلارم سطح بالا نیز بصدا در می آید .
این آشغال گیر هم بصورت دستی هم بصورت اتوماتیک از محل سایت و از اتاق کنترل قابل روشن نمودن است . در ضمن روشن یا خاموش بودن دستگاه هم در سایت و هم از اتاق کنترل توسط لامپ قابل نمایش است . فاصله بین میله های این آشغال گیر میله ای mm 50 می باشد .

آشغال گیر ریز مکانیکی و دستی :
بخش آشغال های ریزی که قابل عبور از محفظه پمپ ها بوده و در پشت شبکه جمع آوری و توسط آشغالگیر مکانیک به سبد مربوطه منتقل می گردد . عملکرد آشغال گیر مکانیکی این بخش نیز مشابه آشغالگیر مکانیکی درشت می باشد .
چنانچه به هر دلیل آشغال گیر مکانیکی خارج از سرویس باشد با باز نمودن دریچه های دستی مسیر از واحد آشغالگیر دستی استفاده خواهد شد . این عمل توسط اپراتور صورت می گیرد .
ورود و خروج فاضلاب به آشغال گیر دستی توسط Gate Hand کنترل می شود . بازدید ادواری روزانه در چنین حالتی ضروری بوده و آشغال ها بصورت دستی از پشت شبکه جمع آوری و به سبد مربوطه منتقل می گردد .
این آشغال گیر از نوع میله ای بوده و فاصله بین میله ها mm 25 می باشد .

 

واحد دانه گیر ( Grit Chamber )

حوض دانه گیر اولین واحدی است در تصفیه خانه که عمل ته نشینی در آن انجام می گیرد . هدف از ته نشینی سازی در این حوض ها جداسازی مواد دانه ای و تجزیه ناپذیر مصرفی مانند ذرات ماسه به قطر های بزرگتر و یا مساوی 2/0 – 1/0 میلیمتر می باشد . علاوه بر جداسازی مواد دانه ای باید ساختمان این حوض ها و سرعت جریان در آنها به گونه ای باشد که مواد سبک آلی تجزیه پذیرته نشین نشده و وارد تصفیه خانه گردند .
مشکل موجود در راه رسیدن به دو هدف مزبور تغییر سرعتی است که در نتیجه نوسان های مقدار فاضلاب در جریان آن نمودار می شود . برای تثبیت سرعت جریان فاضلاب در این حوض ها روش های مختلفی متداول هستند که بر مبنای آن انواع حوض های دانه گیر به صورت زیر پایه گذاری می شود .
1. حوض های دانه گیر کم عمق
2. حوض های دانه گیر عمیق
3. حوض های دانه گیر دایره ای شکل
4. حوض های دانه گیر با کمک دمیدن هوا

دانه گیر ها را از نظر نوع جریان به انواع زیر تقسیم بندی می نمایند :
الف ) دانه گیر با کنترل سرعت یا جریان افقی ( Horizontal Grit Chamber )
ب) دانه گیر با جریان چرخشی یا هوادهی شده (spiral Flow (Aerated)Grit Chamber )
د) دانه گیر با جریان گردابی ( Vortex type Grit Chamber )

کاربرد نوع ( ب ) بیشتر در تصفیه خانه ها متداول است و بر اسا زمان ماند 5 – 2 دقیقه و حداکثر جریان ساعتی طراحی می شود .
فاضلاب عاری از مواد جامد ریز ( بالاتر از 10 میلی متر ) جهت حذف دانه های احتمالی شن موجود در شبکه به این واحد منتقل می گردد .
یکسری داخل واحد دانه گیر به گونه ای طراحی شده است که ذرات شن موجود در فاضلاب با جذب نیروی گریز از مرکز سرعتی در جهت دیواره های مخزن پیدا کرده و ذرات شن به کف مخزن منتقل می شوند . دانه های شن توسط پمپ هوایی ( Air-liftpump ) به چاله مربوطه پمپاژ می گردد . هوای مورد نیاز توسط یک دستگاه بلوئر هوا از نوع غلطکی تامین می گردد .
مدار برقی میکسر دانه گیر با مدار برقی هر یک از الکتروپمپ های ایستگاه پمپاژ فاضلاب خام Interlucx می باشد در ضمن بلوئر هوا نیز بوسیله تایمر قابل تنظیم روشن و پس از چند ثانیه کارکرد خاموش می گردد .
هوا قبل از ورود به بلوئر از یک فیلتر عبور داده می شود و پس از گذر از silencer وارد بلوئر می شود ، و در هنگام خروج از بلوئر از silencer عبور داده می شود .
خط لوله خروجی از بلوئر مجهز به یک PRV  -pressure relief valve جهت جلوگیری از افزایش فشار و یک فشار سنج محلی ( Pressure Indicator ) و Check valve و یک لرزیگر می باشد .
لازم به ذکر است روشن و خاموش بودن بلوئر هم در محل و هم در اتاق کنترل توسط لامپ قابل نمایش است و موتور آن توسط کلید از محل و از اتاق قابل روشن و خاموش نمودن است.